BẢO TỒN NGHỆ THUẬT MÚA CUNG ĐÌNH CHĂM

Trong kho tàng nghệ thuật truyền thống Việt Nam, để có thể bảo tồn và phát huy múa truyền thống dân tộc một cách mạnh mẽ và đúng hướng cả chiều sâu lẫn chiều rộng. Vấn đề đúc kết phân tích và gìn giữ hình thái múa cung đình Chăm là một trong những việc làm cần thiết trong quá trình đúc kết nghệ thuật múa các dân tộc anh em trong đại gia đình dân tộc Việt Nam. Múa cung đình Chăm là một viên ngọc quý, phản ánh sinh động trình độ thẩm mỹ, tín ngưỡng và đời sống tâm linh phong phú của vương quốc Chăm pa cổ.

Với kho tàng quý giá múa truyền thống của dân tộc Chăm, chúng ta có cơ sở nghĩ đến hoạt động nghệ thuật của vương triều Chăm pa. Trong những hoạt động đó, không thể thiếu vắng các vũ công phục vụ cho lễ thức và nghê thường trong triều đình. Trong lịch sử hình thành của dân tộc Chăm, nền văn hóa, qua kiến trúc điêu khắc, lễ hội, âm nhạc, múa dân gian, … nhân viên phòng văn hóa nghệ thuật thuộc Ban quản lí Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn ra sức gom góp, phát triển để gìn giữ giá trị văn hóa trạng thái múa cung đình Chăm.

Quá trình hình thành nền văn hóa dân tộc Chăm và đặc biệt là kiến trúc điêu khăc đã làm khuấy động tâm hồn những người yêu múa, nghĩ về múa cung đình Chăm của một thời hoàng kim. Múa cung đình Chăm mang vẻ đẹp trầm lắng, uy nghi, tinh tế với chuyển động mềm mại nhưng đầy biểu cảm, là sự kết hợp nhuần nhuyễn động tác cơ thể, ánh mắt và biểu cảm khuôn mặt, tạo nên một ngôn ngữ múa riêng biệt, vừa mang tính diễn xướng tâm linh, vừa thể hiện chiều sâu nội tâm của người nghệ sĩ.                                 

Múa “Apsara Vũ nữ Chăm” “Tượng tháp shiva”, “hồn thiêng của đá” … tại nhà biểu diễn phòng văn hóa nghệ thuật thuộc Ban quản lí Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn như những viên ngọc vô giá bởi tính chỉnh thể của nó cả về thế chân thế tay và đường nét thượng hạ, âm dương tương đồng – sức sống mãnh liệt của đường nét từ tạo hình cơ thể đến các ý tưởng lớn của dân tộc là sự sinh tồn. Từ những yếu tố điêu khắc trên tượng đá, những động tác và những yếu tố liên quan nằm trong hình thái múa cung đình hình thành 4 đặc điểm và 1 nguyên lí:

     Đặc điểm:

1 – Kết cấu ngôn ngữ theo quy tắc cân đối, thượng hạ, âm dương tương đồng

2 – Cấu tạo động tác theo vận động mang quy tắc tiết tấu chậm rãi, khoan thai, tròn trịa.

3 – Động tác và tạo hình có tính niêm luật, chuẩn mực chỉnh thể và hài hòa.

4 – Dùng cơ thể con người làm phương tiện biểu hiện ý tưởng dân tộc trong tính thẫm mỹ của thuyết sinh tồn.

     Nguyên lý: Hình tượng là điểm dừng của động tác. Động tác là sự vận động liên tục những hình tượng kế tiếp nhau.

 Để bảo tồn hiệu quả nghệ thuật múa cung đình Chăm, nhân viên phòng văn hóa nghệ thuật thuộc Ban quản lí Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn ra sức sưu tầm, phục dựng các bài múa qua tư liệu, hình ảnh. Đào tạo lớp kế cận từ sớm, xây dựng không gian biểu diễn, hỗ trợ các nghệ nhân truyền dạy múa, đưa múa Cung đình Chăm vào biểu diễn hàng ngày vào sân khấu.

Việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật múa cung đình Chăm không chỉ là gìn giữ một loại hình nghệ thuật, mà còn là giữ gìn linh hồn văn hóa dân  tộc Chăm, góp phần làm phong phú kho tàng di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Đưa múa Chăm trở lại đúng vị thế vốn có, như một di sản sống, là con đường khẳng định bản săc, nâng cao niềm tự hào dân tộc, đồng thời góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa Chăm tại khu đền tháp Mỹ Sơn ra thế giới.

Đức Nhân