Ba di sản bị loại khỏi danh sách Di sản thế giới của UNESCO

Mục đích chính khi UNESCO ghi danh một di sản là nhằm bảo vệ di sản có giá trị nổi bật toàn cầu đó. Tuy nhiên, sau khi ghi danh, chính quyền của một số di sản đã không thực hiện tốt các cam kết và thực thi các công ước về bảo vệ di sản dẫn đến các di sản bị đưa vào danh sách bị đe doạ hoặc phải loại khỏi danh sách di sản thế giới của UNESCO. Cho đến nay đã có 3 di sản bị đưa ra khỏi danh sách Di sản thế giới gồm: Khu bảo tồn động vật hoang dã ở Oman, Thung lũng Elbe ở Dresden, Đức và mới đây là Thành phố cảng Liverpool (Anh).

1. Khu bảo tồn động vật hoang dã ở Oman

Khu bảo tồn động vật hoang dã ở Oman là di sản đầu tiên bị Uỷ Ban Di sản Thế giới đưa ra khỏi danh sách Di sản Thế giới của UNESCO sau 13 năm. Được ghi danh năm 1994  bởi các giá trị nổi bật về bảo tồn các loài sinh vật bản địa. Nơi đây có hệ thực vật đa dạng, cùng với các loài động vật quý hiếm điển hình của bán đảo Ả Rập, trong đó có linh dương sừng thẳng Ả Rập được cho là đã tuyệt chủng vào năm 1972 nhưng đã được tìm thấy ở nơi đây vào năm 1982. Ngoài ra là các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng và các loài đặc hữu bao gồm Sơn dương Nubia, Sói Ả rập, Lửng mật, Linh miêu tai đen và quần thể lớn loài Linh dương núi đá Ả Rập. Tuy nhiên, nó đã bị gỡ bỏ khỏi danh sách vào năm 2007 bởi công tác quản lý yếu kém khiến loài Linh dương sừng thẳng Ả Rập bị săn bắt trộm và các loài khác suy giảm nghiêm trọng, cùng với việc Chính phủ Oman tiến hành thăm dò dầu khí trong khu vực khu bảo tồn này làm ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường sống tự nhiên và tính toàn vẹn của di sản.

2. Thung lũng Elbe ở Dresden, Đức

Di sản thế giới thứ hai bị đưa ra khỏi danh sách Di sản thế giới của UNESCO đó là Thung lũng Elbe ở Dresden. Thung lũng này trải dài khoảng 20 km, xuyên qua thành phố Dresden, Đức. Đây là 1 trong 2 cảnh quan văn hóa dọc sông Elbe ở Trung Âu. Giá trị của cảnh quan này ở chỗ nó vừa là 1 phần của khu đô thị, vừa là phần của các bờ sông và các dốc tự nhiên.

Thung lũng Elbe ở Dresden đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới năm 2004. Các phần nổi tiếng của thung lũng Elbe ở Dresden là khu phố Pillnitz (Dresden) với các lâu đài và các làng cổ như làng biệt thự Loschwitz, các kiến trúc kỹ thuật như cầu Blue Wonder, đường sắt leo núi Standseilbahn Dresden hoặc đường xe lửa treo Schwebebahn Dresden và khu trung tâm lịch sử với các tòa nhà nổi tiếng của Brühlsche Terrasse, nhà hát nhạc kịch Semperoper và Katholische Hofkirche (nhà thờ Công giáo của Triều đình cũ).Các phần của khu Blasewitz là các ngoại ô lịch sử của thành phố và cũng là các khu công nghiệp.

Năm 2006, Ủy ban di sản thế giới của UNESCO đã đặt di sản này vào danh sách di sản thế giới bị đe dọa vì có kế hoạch xây 1 cây cầu qua sông Elbe ở đọan này, sẽ gây tác động nghiêm trọng tới sự toàn vẹn của di sản. Tuy nhiên, kế hoạch vẫn được thực hiện vào năm 2007. UNESCO đã đưa di sản này ra khỏi danh sách Di sản thế giới của UNESCO trong kỳ họp thường niên tại Seville, Tây Ban Nha vào tháng 6 năm 2009.

3. Thành phố cảng Liverpool (Anh)

Liverpool là thành phố cảng nước Anh nổi tiếng với những toà nhà cổ theo kiến trúc Victoria, nhóm nhạc huyền thoại The Beatles, hai đội bóng đá lừng danh, những bến tàu và nhiều danh thắng... Thành phố này đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 2004, cùng với các địa danh như Vạn Lý Trường Thành (Trung Quốc), đền Taj Mahal (Ấn Độ) và Tháp nghiêng Pisa (Italy).

Thành phố Liverpool được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 2004 và sau 17 năm. Năm 2012, UNESCO đã đưa thành phố Liverpool vào danh sách di sản thế giới đang bị đe dọa do sự “phát triển quá mức” của dự án Liverpool Waters kéo dài hàng thập kỷ với những căn hộ, văn phòng, cửa hàng, khách sạn hay sân vận động mọc lên quanh bến cảng.

Trong khi đó, bất chấp sự phản đối của các cơ quan bảo tồn, chính quyền thành phố vẫn phê duyệt dự án xây dựng sân vận động mới của câu lạc bộ bóng đá Everton trên phần đất của các bến tàu cũ đầu năm nay.

Hành động này được coi là giọt nước tràn ly, khiến Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO phải đưa ra quyết định mạnh tay trong cuộc thảo luận ngày 21/7/2021 khiến Livepool bị xóa tên khỏi danh sách Thành phố Di sản với những mất mát không thể phục hồi thuộc về bản chất của di sản.

        Nguyễn Văn Thọ (Tổng hợp)