Nâng cao vị thế đối ngoại thực hiện hiệu quả công tác bảo tồn di sản Mỹ Sơn

Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn ngày càng quan trọng trong chính sách đối ngoại văn hóa của các cấp chính quyền địa phương. Hình ảnh di sản luôn đi liền với vùng đất Quảng Nam có bề dày văn hóa truyền thống. Với những thế mạnh đó, cùng với vị thế Khu di sản văn hóa thế giới nên trong nhiều năm qua chính quyền địa phương, Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn luôn thực hiện tốt công tác hợp tác quốc tế trùng tu, phát triển du lịch, bảo tồn di sản.

Với vai trò ngày càng quan trọng của kênh văn hóa đối ngoại được Đảng và nhà nước chú trọng đã tạo cho chính phủ các nước, nhiều tổ chức, cá nhân quan tâm đến việc hợp tác gìn giữ các giá trị di sản văn hóa ở các quốc gia, vùng lãnh thổ. Về giá trị lịch sử, khu di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn có chiều dài phát triển hàng ngàn năm, đại diện cho nền văn minh Champa từng phát triển rực rỡ trong khu vực và thế giới. Về giá trị kiến trúc điêu khắc là mảng tiêu biểu của nền nghệ thuật châu Á với thế giới. Nên việc bảo tồn những giá trị này luôn nhận được sự quan tâm của các tổ chức quốc tế, cá nhân nhiều nước. Sự quan tâm này diễn ra rộng khắc từ các viện nghiên cứu của các trường đại học, các tổ chức chuyên môn về văn hóa như các viện khảo cổ, trùng tu, khoa học… đến sự quan tâm của chính phủ các nước có nền văn hóa tương đồng…

Trong công tác đối ngoại, hợp tác quốc tế, mỗi đơn vị, cơ quan liên quan có những lĩnh vực khác nhau. Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn với chức năng và nhiệm vụ được giao là đầu mối thường xuyên tiếp nhận hợp tác từ những giai đoạn đầu đến quá trình triển khai thực hiện các dự án. Từ khâu đón tiếp đến liên kết hợp tác kết nối các tổ chức cá nhân thông qua các tổ chức đại diện tại Việt Nam, thông qua việc giới thiệu, cầu nối. Đặc biệt, nhiều chương trình hợp tác bảo tồn, trùng tu tại Mỹ Sơn được thực hiện thành công mà trong đó vai trò của các đại sứ quán là đầu mối kết nối quan trọng.

Để một dự án triển khai thành công phải bắt đầu như bố trí đi lại, ăn ở làm việc của các chuyên gia, cung cấp tư liệu, xử lý văn bản, dịch thuật. Các dự án như trùng tu nhóm tháp G, nhóm tháp K,H,A của dự án Ấn Độ, dự án nhà trưng bày (nay là Bảo tàng Mỹ Sơn) của tổ chức Jica – Nhật Bản, dự án “Trung tâm đào tạo nghề trùng tu di tích tại Quảng Nam” với đại học MiLan (Italia). Hay các chương trình hợp tác với các tổ chức như UNESCO trưng bày “Di sản chung của chúng ta’ tại 3 nước Lào, Việt Nam và Campuchia., ILO thực hiện dự án Làng du lịch cộng đồng Homestay Mỹ Sơn, với MISUBISI  quảng bá di sản với sản phẩm phim “Mỹ Sơn – Thung lũng thần linh và nghệ thuật”. Các chuyên gia đến, làm việc ăn ở lại thường xuyên, chia thành nhiều giai đoạn, số lượng khác nhau, thực hiện hợp tác với công nhân địa phương trong giai đoạn trùng tu nên đòi hỏi có những có sự phối hợp đồng bộ liên quan nhiều cơ quan, đơn vị và các xử lý từng vấn đề cũng hết sức linh hoạt, phù hợp. Những dự án hợp tác quốc tế này đã ngày càng tạo cho kiến trúc di tích ổn định, bước qua giai đoạn sụp đổ và phát triển phục sinh. Đồng thời góp phần đào tạo thế hệ làm công tác bảo tồn của Ban Quản lý trưởng thành, kinh nghiệm đối ngoại quốc tế với kiến thức trùng tu, ngoại ngữ đủ bản lĩnh làm việc với các chuyên gia trong và ngoài nước.  

Tuy vậy, lĩnh vực bảo tồn di sản Mỹ Sơn ngày nay bao trùm nhiều lĩnh vực trùng tu, khai quật khảo cổ, bảo vệ cảnh quan rừng tự nhiên. Những dự án mới thực hiện giai đoạn đầu cần tiếp tục quan tâm như tại khu tháp E,F, nhóm tháp L mới chỉ hợp tác khai quật khảo cổ cần công tác trùng tu, phục dựng hay những dự án về rừng cảnh quan nhằm thực hiện sinh kế cộng đồng, trồng và phục hồi rừng nguyên sinh. Đặc biệt, nhu cầu hợp tác đối ngoại quảng bá hình ảnh Mỹ Sơn, xúc tiến du lịch điểm đến cần rất nhiều sự hợp tác quốc tế.

Trong giai đoạn hiện nay, với vai trò ngày càng quan trọng của đối ngoại văn hóa, với sự phát triển của khoa học công nghệ tạo nhiều cơ hội to lớn trong việc huy động các nguồn lực bên ngoài nhằm thực hiện công tác bảo tồn di sản. Những kết quả trên lĩnh vực bảo tồn, trùng tu di sản Mỹ Sơn thời gian qua phản ánh sự hội nhập quốc tế ngày một sâu rộng của công tác bảo tồn và phát huy giá trị Khu di sản Văn hóa Thế giới Mỹ Sơn. Nâng cao uy tín và hình ảnh của Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn trong nước và quốc tế, góp phần cùng với chính quyền địa phương thúc đẩy, gắn kết ngoại giao văn hóa nhằm quảng bá hình ảnh quê hương đất nước tới bạn bè quốc tế.

          Văn Khoa