PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM LƯU NIỆM TẠI MỸ SƠN

Sản phẩm lưu niệm và vai trò của sản phẩm lưu niệm

Sản phẩm lưu niệm là thành quả được hình thành từ bàn tay khéo léo, tỉ mỉ, tài hoa, trí tuệ sáng tạo của các nghệ nhân và kết tinh trong đó những giá trị văn hoá truyền thống, mang đậm bản sắc dân tộc. Phát triển sản phẩm lưu niệm không chỉ giúp tăng sức hấp dẫn cho điểm đến, làm gia tăng giá trị thặng dư cho ngành Du lịch mà còn là cách thức hữu hiệu để quảng bá hình ảnh đất nước, con người với những nét văn hoá đặc trưng, đồng thời giải quyết vấn đề việc làm, nâng cao chất lượng đời sống cho người dân và góp phần bảo tồn, phát triển các làng nghề thủ công truyền thống. Đối với du khách, sản phẩm lưu niệm không chỉ là một hàng hóa có giá trị kinh tế, mà còn là một món đồ lưu giữ kỷ niệm và như một biểu tượng gợi nhớ khách du lịch về những trải nghiệm tuyệt vời, về chuyến du lịch ý nghĩa. Đối với điểm đến, ngoài việc kích thích du khách chi tiêu nhiều hơn tại điểm đến để tăng doanh thu du lịch, sản phẩm lưu niệm đóng vai trò là một sản phẩm xuyên sốt cho việc tiếp thị tại điểm đến, từ đó tại ra một ra hình ảnh mang thương hiệu cho mình.

Đối với hoạt động du lịch, các sản phẩm lưu niệm là một trong những yếu tố quan trọng tạo dấu ấn cho điểm đến, tăng sức hút, hấp dẫn du khách, đồng thời sự lan tỏa, quảng bá hình ảnh của điểm đến. Đặc biệt, coi trọng phát triển, sáng tạo những sản phẩm lưu niệm mang dấu ấn và đặc trưng đang là vấn đề được các nhà làm du lịch quan tâm nhằm góp phần  trong việc thúc đẩy sự phát triển du lịch nói chung trong tương lai.

Chính vì vậy, đối với mỗi điểm đến để hấp dẫn du khách, ngoài yếu tố tài nguyên du lịch, sản phẩm du lịch đặc trưng, dịch vụ du lịch chuyên nghiệp, một trong những yếu tố cần đẩy mạnh là sản phẩm quà tặng, lưu niệm du lịch, sản vật đặc trưng.

Tình hình phát triển sản phẩm lưu niệm tại Di sản Văn hóa Mỹ Sơn.

Di sản văn hóa Mỹ Sơn - một điểm đến mang vẻ đẹp huyền bí, kiến trúc độc đáo mang nét riêng biệt của văn hóa Champa. Trong 25 năm qua, di sản Mỹ Sơn đã khẳng định được vị trí trong lòng du khách trong ngoài nước bằng các sản phẩm du lịch đặc sắc như tham quan di tích,trải nghiệm dịch vụ trung chuyển xe điện, thuyết minh di tích, biễu diễn múa Chăm, trình diễn dệt Thổ cẩm Chăm….. Bên cạnh đó, vấn đề phát triển các sản phẩm quà lưu niệm mang tính đặc trưng cũng là hướng phát triển cần thiết nhằm xây dựng thương hiệu cho du lịch Mỹ Sơn.

Hội đủ các yếu tố này đã góp phần nâng tầm giá trị trong việc thu hút du khách trong và ngoài nước đến với Mỹ Sơn.

Xây dựng các sản phẩm đặc trưng

Để có một tour du lịch hoàn chỉnh và hấp dẫn dành cho du khách, Di sản Mỹ Sơn luôn chú trọng yếu tố mua sắm quà tặng, xem  sản phẩm lưu niệm là một thành phần không thể tách rời, là yếu tố kích thích tăng mức chi tiêu của du khách. Đồng thời luôn hướng đến sản phẩm mang đậm bản sắc văn hóa, tạo ra nét riêng của nền văn hóa Champa. Để tạo ra những sản phẩm mang dấu ấn đặc trưng văn hóa Chămpa tại Mỹ Sơn, từ những năm đầu thành lập Ban Quản Lý đến nay, Di sản Mỹ Sơn đã kết nối với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa bàn huyện Duy Xuyên đã tạo ra  một số sản phẩm lưu niệm mang đặc trưng văn hóa Chăm nhằm phục vụ phát triển du lịch. Hiện nay, khu di sản Mỹ Sơn có 04 điểm quầy chính bán hàng lưu niệm phục vụ khách du lịch, bao gồm các nhóm hàng phục vụ nhu cầu thiết yếu, nhóm hàng thủ công mỹ nghệ và nhóm hàng sản phẩm occop. Phần lớn là các sản phẩm thuộc nhóm hàng thủ công mỹ nghệ. Các biểu tượng đặc trưng của văn hóa Chăm được thể hiện trên các sản phẩm như Gốm đất nung, tượng đá, gốm sứ cao cấp, cốc, đĩa, áo thu, mũ, nón thông qua các biểu tượng: Tháp chăm, các tượng thần Siva, Ganessa, bộ thờ linga-yoni, vũ nữ apsara….được du khách đón nhận. Các sản phẩm luôn được cải thiện đa dạng, phong phú về mẫu mã mang dấu ấn đặc trưng riêng, mỗi một sản phẩm mang ý nghĩa vô cùng độc đáo từ văn hóa Chăm.

Các sản phẩm thuộc nhóm hàng  sản phẩm OCOP, sản vật đặc trưng tại địa phương đóng vai trò quan trọng, chiếm thị phần trong thị trường quà tặng của khách du lịch đến với Mỹ Sơn. Hiện nay cũng đã có  hơn 100 sản phẩm OCOP được trưng bày bán tại các điểm bán hàng tại Mỹ Sơn. Nhiều sản phẩm OCOP được khách du lịch lựa chọn làm quà như: Trà lá dung, chè vối, lá an xoa, rượu sim, các sản phẩm từ quế, trầm hương… nhiều sản phẩm OCOP có bao bì, đóng gói mẫu mã đẹp mắt, chất lượng, giá cả hợp lý, được du khách ưa chuộng và tìm mua.Việc đưa sản phẩm Ocop vào bán tại khu di sản bên cạnh mang đến sự đa dạng hàng hóa sản phẩm lưu niệm mà còn quảng bá cho sản phẩm tại địa phương. Đồng thời, thể hiện sự liên kết giữa di sản Mỹ Sơn và cộng đồng du lịch  trong hoạt động du lịch.

Ngoài ra, các sản phẩm lưu niệm từ gốm Bầu trúc Ninh Thuận, Thổ cẩm Chăm được trưng bày bán tại Mỹ Sơn cũng là những sản phẩm lưu niệm du lịch mang đặc trưng văn hoá Chăm cũng luôn được du khách đón nhận. Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn là một trong những điểm đến tham quan du lịch đầy sức hút tại miền trung Việt Nam. Hằng năm, Mỹ Sơn đón hàng trăm ngàn lượt khách, cùng với đó việc kinh doanh bán hàng lưu niệm tại đây cũng không kém phần quan trọng, doanh thu năm sau luôn tăng hơn năm trước . Theo số liệu thống kê hằng năm, công tác bán hàng lưu niệm tại Mỹ Sơn doanh thu đạt hàng tỉ đồng, Cụ thể trong  những năm trước dịch, năm 2017: 4.776.317.000đ, năm 2018: 5.369.374.000đ, năm 2019: 6.285.150.000đ. năm 2024: ước đạt 6.300.000.000đ. (Nguồn: Bộ phận kế toán BQL Di sản Văn hóa Mỹ Sơn). Qua đây, cũng đánh giá được tầm quan trọng của việc phát triển, đa dạng sản phẩm lưu niệm hằng năm khá quan trọng.

Tồn tại

Những kết quả đạt được trong công tác phát triển sản phẩm lưu niệm phải nói đến nhờ sự chuyển đổi về cơ chế tăng cường cơ sở vật chất, đầu tư hạ tầng du lịch, xây dựng sữa chữa, bố trí lại một số điểm bán hàng, đến định mức khoán doanh thu cho Phòng Quản Lý Phát triển Dịch vụ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả trên, công tác phát triển sản phẩm cũng còn có những hạn chế, chưa thu hút khách du lịch giống như thực trạng chung của du lịch Việt Nam là việc phát triển các sản phẩm quà tặng, lưu niệm vẫn còn tình trạng trùng lặp, đơn điệu, chưa thể hiện hết nét riêng về vùng đất, con người, văn hóa Chăm pa. Một số sản phẩm chưa đảm bảo sự tối ưu về chất lượng, kích cỡ để du khách, nhất là du khách nước ngoài thuận tiện trong vận chuyển, bảo quản lâu dài. Địa phương cùng lân cận ít sản phẩm, công tác kết nối cộng đồng trong phát triển sản phẩm chậm trễ. Hiện tại, những sản phẩm đang bán tại các điểm quầy dịch vụ tại Mỹ Sơn thường là các sản phẩm chưa được đầu tư cụ thể, còn mang tính chất đại trà, chung chung của sản phẩm du lịch Việt Nam nên còn khá đơn điệu và quen thuộc. Hiện những sản phẩm mang nét đặc trưng của Mỹ Sơn  chưa được đa dạng phong phú chủng loại. Điều này cho thấy, việc nghiên cứu phát triển thêm sản phẩm lưu niệm mang tính đặc trưng để tạo dựng hình ảnh, thương hiệu du lịch Mỹ Sơn là yêu cầu cấp thiết trong việc phát triển, đa dạng sản phẩm lưu niệm.

Giải pháp

Để đưa những sản phẩm lưu niệm, quà tặng, sản vật đặc trưng tại Mỹ Sơn đến với du khách nhiều hơn đồng thời tăng mức chi mua sắm của khách du lịch, trong thời gian đến Ban Quản Lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn cũng đã định hướng mở rộng thị trường, kết nối với nhiều doanh nghiệp trên nhiều địa bàn về khuyến khích sản xuất sản phẩm lưu niệm ưu tiên dựa vào các làng nghề, sản vật, sản phẩm đặc trưng của Mỹ Sơn hơn nữa để có thêm nhiều sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách.

Đa dạng hoá mẫu mã, chủng loại và nâng cao chất lượng sản phẩm lưu niệm theo hướng kết hợp giữa phương thức thủ công truyền thống và hiện đại nhằm tạo ra những sản phẩm chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của khách du lịch đến với di sản Mỹ Sơn. Đẩy mạnh truyền thông có trọng tâm, trọng điểm về giá trị, nét đặc sắc của các sản phẩm tại Mỹ Sơn. Tăng cường các sự kiện xúc tiến, quảng bá du lịch gắn với sản phẩm lưu niệm du lịch cho du khách trong và ngoài tỉnh. Bên cạnh đó, định hướng tổ chức các cuộc thi về thiết kế sản phẩm du lịch, quà tặng cũng sẽ là những gợi ý hay, tạo hiệu ứng tích cực để có được những sản phẩm lưu niệm, quà tặng hấp dẫn, góp phần hoàn thiện, nâng tầm giá trị sản phẩm du lịch Mỹ Sơn. Đối với khâu giới thiệu, tiếp thị sản phẩm, các nhân viên bán hàng lưu niệm tại di sản Mỹ Sơn cần được bồi dưỡng, nâng cao kiến thức để giới thiệu đến du khách những câu chuyện liên quan đến sản phẩm, tính độc đáo, thú vị thể hiện qua chất liệu, nơi sản xuất, tài năng sáng tạo của người thợ. Qua đó thể hiện thông điệp, định vị bản sắc văn hóa rõ nét hơn trong từng sản phẩm, góp phần tạo ấn tượng cho du khách khi đến du lịch Mỹ Sơn và lưu giữ những món đồ lưu niệm sau chuyến đi.

Kết luận:

Việc phát triển sản phẩm lưu niệm tại một điểm du lịch không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn mở ra nhiều cơ hội để quảng bá, giới thiệu hình ảnh, những nét đẹp văn hoá đặc trưng của điểm đến, từ đó tăng sức hấp dẫn, thu hút khách du lịch, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch. Đồng thời, phát triển sản phẩm lưu niệm còn góp phần tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương, giúp người dân gia tăng thu nhập và nâng cao chất lượng đời sống. Đối với di sản Mỹ Sơn, việc phát triển sản phẩm lưu niệm là vấn đề cần được quan tâm đầu tư hơn nữa. Bởi đây không chỉ là yếu tố thu hút khách mà là còn yếu tố quan trọng trong giới thiệu quảng bá văn hóa, du lịch Mỹ Sơn một cách thiết thực, mang lại giá trị kép trong việc bảo tồn phát huy giá trị văn hóa và đưa du lịch Mỹ Sơn đến với mọi du khách trong nước và thế giới nhiều hơn nữa.

Huỳnh Tiến Thanh